Diyarbakır’ın Sur ilçesinde bulunan İçkale Müze Kompleksi bünyesinde Asur İmparatorluğu döneminde saray kalıntısında sadece kadınların isminin yazılı olduğu 2 bin 648 yıllık ‘kil tablet’ ziyaretçilerin dikkatini çekiyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığının izinleri, Müze Müdürlüğü Başkanlığı’nda ve Devlet Su İşleri sponsorluğunda Ilısu Barajı kapsamında 2000-2012 yılları arasında Dicle Nehri kenarında kurtarma kazısı gerçekleştirildi.
Asur İmparatorluğu’nun Kuzey Mezopotamya’daki bir nevi eyalet başkenti olan Ziyaret Tepe’de saray yapısının denk gelindiği kazıda üzerinde Süryanice, Asurca, Akadca, Sami dil grubu ve hangi dil grubuna ait olduğu henüz belirlenemeyen kadın isimlerinin yazılı olduğu 2 bin 648 yıllık kil tablet bulundu. Saraydaki kadınların listesi olduğu değerlendirilen tablet, Diyarbakır Müzesi’nde sergilenip ziyaretçilerin dikkatini çekiyor.
Diyarbakır Müze Müdürü Müjdat Gizligöl, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın izinleri ile Müze Müdürlüğü Başkanlığında ve Devlet Su İşleri (DSİ) sponsorluğunda Ilısu Barajı kapsamında kurtarma kazısı gerçekleştirdiklerini söyledi. 2000 ile 2012 yılları arasında Dicle Nehri kenarında kurtarma kazası gerçekleştirdiklerini hatırlatan Gizligöl, Ziyaret Tepe’deki kazılarda çok önemli buluntuya rastladıklarını ifade etti.
Ziyaret Tepe’nin Asur İmparatorluğu’nun Kuzey Mezopotamya’daki bir nevi eyalet başkenti olduğunu aktaran Gizligöl, “Asur İmparatorluğu döneminde çok önemli bir merkezdir. Burada bir saray yapısına denk geldik. Sarayın içinde de çakıl taşlarından çok güzel bir mozaik döşeme ve bu mozaik döşemenin olduğu yerde de Asur İmparatorluğu dönemine ait bir yazılı tablet bulduk.
Bu tablet dikdörtgen bir şekilde. Üzerinde iki satır halinde kadın isimleri tespit edildi. Bu tabletin önemi şöyle; üzerinde sadece kadın isimleri var. Kadın isimlerinin bazıları hangi dilde olduğu bilinmiyor. Evet, Süryanice, Asurice, Akadca, Anadolu merkezli dillere ait isimler var. Fakat bazı isimler hiç bilinmiyor. Hangi dönem, medeniyet, dil grubuna ait olduğu bilinmiyor” dedi.
“Tablet Bir Nevi Personel Listesi Diyebiliriz”
“Bu isimler yüksek ihtimalle ya kaybolmuş dillere ait ya da Asur İmparatorluğu imparatorluk olduğu için Orta Doğu’nun çeşitli yerlerinden getirilen kadınlardır” diyen Gizligöl, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Bunlar yine yüksek ihtimalle sarayda çalışan kadınlardır. Köle diyebiliriz, saray çalışanları diyebiliriz. Aslında bu yazılı tablet bir nevi personel listesi diyebiliriz. Bunlar listelenmiş, kayıt tutulmuş. Çünkü Asur İmparatorluğu inanılmaz kayıt tutan, Roma İmparatorluğu’ndan 1000-1500 yıl önce hüküm sürmüş ve Roma İmparatorluğu gibi kayda önem veren bir imparatorluk.
Anadolu’ya yazıyı getiren, tabletleri getiren Asur İmparatorluğudur. Bu Ziyaret Tepe’nin de Asur’da ismi Tuşan. Tablet, arkeoloji binamızın üst katında Ziyaret Tepe’nin ünik eseri olarak tek başına sergileniyor. Ziyaretçilerimiz de çok beğeniyorlar.”
Diyarbakır ve şehir dışından gelen vatandaşların da gelip bu tableti yerinde görmeleri gerektiğini dile getiren Gizligöl, “Asur tableti milattan önce 614 ile 611 yılları arasında tarihleniyor. Asur İmparatorluğu yıkılmadan önce yazılmış. 611 yılında da Asur İmparatorluğu yıkılıyor. Muhtemelen o zamanlarda saray tahrip edildi ya da yakıldı.
Tablet de yanık ünitenin içerisinden çıkartıldı. Bulduğumuzda tek parça değildi. Parçaları birleştirdik, kısmen bazı eksik kısımları da kaldı. Çünkü sağ alt köşesinde bazı isimler yok. Belki o isimler bize çok önemli bir referans noktası olabilirdi” ifadelerini kullandı.
Diyarbakır Müzesi’nde görevli Arkeolog Nuran Candan ise, sarayda birçok kil tablet bulunduğuna değinerek, “Bu kil tabletin en önemli özelliği kadın isimlerinin yer alması. Kadın isimleri de araştırıldığında farklı dil gruplarına ait olduğu görülmektedir.
Asuri, İrani, Süryani ve Sami dil grubuna ait olduğu görülmüştür. Bunun dışında daha çözülemeyen isimler de var” şeklinde konuştu.
Ziyaretçilerden Doğa Yücel, Ayvalık’tan geldiğini söyleyerek, “Müze var dediler, çok ilgimi çekti geldim. Burada kadınların isminin yazılı olduğu tablet varmış. Bana çok değişik geldi. Genelde böyle şeyler görmediğimiz için ilgi çekici oldu” diye konuştu.
