Daha önce “fobi’’ kelimesini mutlaka duymuşsunuzdur. Hatta bir fobiniz bile olabilir. Peki nedir bu fobi? Fobi, kısaca korkmak anlamına gelse de ‘’korku’’ kelimesinden anlam bakımıyla ayrılır.
***
Dışarıdan gelebilecek herhangi “gerçek’’ bir tehlikeye karşı korkmanız çok normaldir. Gecenin bir vakti, tenha bir sokakta karşınıza silahıyla çıkıp sizden para isteyen bir gaspçıdan korkmanız doğaldır. Kendinize bende ‘’gaspofobi’’ var diyemezsiniz. Çünkü aynı duruma düşen herkes az çok korkar.
***
Fobiye gelirsek, fobiler daha çok kişilere özgü korkular olmakla birlikte anksiyete bozukluklarıdır. Sizin fobiniz bir başkasına tuhaf hatta komik gelebilir. ‘’Beni anlamınızı beklemiyorum zaten!’’ şeklinde bir tepkide de bulunabilirsiniz. Fobilerin çeşitli sebepleri vardır. Çocukken köpek saldırısına uğramış biri ömrü boyunca bütün köpeklerden, hatta sevimli, küçük köpek yavrularından bile ölesiye korkabilir.
***
Fobilerin tedavisinde birçok yöntem kullanılmakla birlikte daha çok davranışçı psikoterapi teknikleri uygulanmakta ve başarılı sonuçlar alındığı bilinmektedir. En hızlı sonuç veren tekniklerden biri de ‘’kademeli maruz bırakmak’’ diyebiliriz. Sözgelimi asansör fobisi olan birini önce güvendiği biriyle asansöre bindirip bir kat yukarı çıkarabilirsiniz. Sonrasında tek başına ve daha fazla kat çıkması için cesaretlendirebilirsiniz. Elbette bu bir günde başarabileceğiniz bir durum değil. Sabır ve kararlılık gerektirir.
***
Sık gözlemlenen fobi tepkilerinden bazıları şunlardır;
- Kalp çarpıntısı,
- Yüz kızarması,
- Yüzde kaşınma ya da yanma hissi,
- Titreme,
- Soğuk terleme,
- Bulanık görme,
- Nefes darlığı,
- Ağız kuruluğu,
- Yutkunma güçlüğü,
- Mide bulantısı,
- Bilinç kaybı,
- Ani tansiyon düşmesi,
- Bayılma,
- Bunalım,
- Sinir krizi,
- Şoka girme.
Maruz kaldığınızda bu tepkilerden birkaçını gösterdiğiniz bir durum var mı?
***
Fobilerle ilgili genel birkaç bilgi edindiğimize göre artık asıl konumuza geçebiliriz. İlginç fobiler… Peki kime göre ilginç? Fobi sahibine göre ilginç olmayabilir. Çünkü bizim ilginç bulduğumuz bu fobilere sahip olmasının kendisine göre geçerli sebepleri olabilir. Yine de çoğu insanı şaşırtabilecek, “Yok artık!’’ dedirtebilecek birkaç fobiyi sıralayabiliriz:
- ablütofobi: yıkanmaktan korkma
- algofobi: acı çekmekten korkmak
- anatidaephobia: ördekler tarafından izleniyor olma hissi/korkusu
- arakibutirofobi: yerfıstığı ezmesinin, yerken, damağa yapışmasından duyulan korku
- atelofobi: mükemmel olamamaktan korkma
- bibliyofobi: kitaplardan korkma
- bromidrosifobi: vücut kokusundan korkma
- dekatriaparaskevifobi: ayın 13’ünün cuma gününe gelmesi korkusu
- eisoptrofobi: aynalardan korkma
- erotofobi: cinsellik korkusu
- filofobi: sevmekten, aşık olmaktan korkma
- geliofobi: gülmekten korkma
- helshoesafobi topuklu ayakkabılardan korkma
- hipnofobi: uyumaktan korkma
- hristiyanofobi: hristiyanlıktan ve hristiyanlardan korkma
- karnofobi: etten korkma
- koulrofobi: palyaçolardan korkma
- ksantofobi: sarı renkten korkma
- ksilofobi: tahta şeylerden ya da ormanlardan korkma
- litikafobi: davalardan ve mahkemelerden korkma
- monofobi: yalnızlıktan korkma
- nüdofobi: çıplaklıktan korkma
- tafefobi: diri diri gömülmekten korkma
- venüstrafobi: güzel kadınlardan korkma
- xenofobi: yabancılardan korkma
Bu liste sonsuza kadar uzayabilir. Aralarından “Monofobi’’ yani yalnızlık fobisini ele alalım. Çevrenizde yalnız kalmaktansa insanların her dediğine “evet’’ diyen, sağlıksız ilişkiler kuran birileri olabilir. Bu kişiler yalnız kalmaktansa en olmadık insanlarla bir araya gelebilir, evde tek başına durmaktan büyük kaygı duyabilir. Bir arkadaşını kaybetme durumunda yukarıda bahsettiğim tepkilerden birkaçını sergileyebilir, uykuları kaçabilir, hasta bile düşebilir. Monofobik kişileri ilk görüşümüzde çok cana yakın, samimi bulabiliriz fakat zamanla üstümüze çok düştüğü için şikâyet de edebiliriz.
***
Fobisi olan bir yakınınız varsa bu durumda ona anlayışla yaklaşmalı, empatik bir duruşla onu dinlemeli ve psikolojik destek almasını sağlayabilirsiniz. Kendinizi güvende hissettiğiniz bir dünyada yaşamanız dileğiyle…
