Faiz miktarları yükseldi, ihtiyaç kredisi miktarı azalmadı. Kredi ödemeleri kolaylaştırıldı, yasal takibe düşen kredi miktarı azalmadı. Emekçiler, kredi borcunu yeni krediyle ödeyerek geçim sürdürüyor
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) 26 Eylül’de aldığı kararla ihtiyaç kredisi ve kredi kartı borçlarının yeniden yapılandırılması için yeni düzenlemeler getirdi. Yeni düzenlemeyle kredi kartı borçlarının asgari ödeme tutarları değiştirildi. Limiti 50 bin TL’ye kadar olan kartlar için yüzde 20; limiti 50 bin liranın üzerindeki kartlar için ise yüzde 40 olarak belirledi. Yani kredi kartı borcu 40 bin lira olan bir kişi için asgari ödeme 8 bin lira; kredi kartı borcu 60 bin lira olan bir kişinin asgari ödemesi ise 24 bin lira.
26 Eylül’de gelen bu düzenlemeden önce kredi kartlarından alınan asgari ödeme tutarları 9 Haziran 2022’de 25 bin TL üzerindeki kredi kartları için yüzde 40 olarak belirlenmişti. 13 Haziran 2019’da ise asgari ödeme oranı limit fark etmeksizin yüzde 30 idi. Yeni verilen kartların asgari ödeme oranı ise yüzde 40 olarak belirlenmişti. 2019’daki düzenleme de bir dönem öncesi belirlenen kredi kartı asgari ödeme limitlerinde 15-20 bin TL ve 20 bin TL üstü limitli kredi kartları için asgari ödeme tutarlarında sırasıyla yüzde 5 ve yüzde 10’luk indirimler anlamına geliyordu.
Yüksek Faiz Kredi Borcunu Küçültmedi
Son 5 yılda artan faiz oranlarına, kredi ödemelerinin kolaylaştırılması amacıyla çıkarılan düzenlemelere rağmen borçlu sayısı ve borç miktarı düşmedi. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in ekonomi yönetimi faiz arttırımları vasıtasıyla kredilere yönelimi azaltmayı hedeflerken kısa vadeli ihtiyaç kredilerinin tüm bireysel krediler içindeki ağırlığı arttı. Kredi kartları ve nakit avans kullanımı yaygınlaştı.
Türkiye Bankalar Birliği (TBB) verilerine göre 2019 haziran ayında da bireysel kredi kartı borcunu ödememiş ve borcu devam eden kişi sayısı 2.5 milyondu. Aralık 2020’de 2.46 milyon kişiye düşen borçlu sayısı 2022’nin eylül ayında 2.7 milyonu aştı.
TBB, 2022 kasım ayından itibaren kredi kartı borçlarını ödemediği için yasal takip başlatılan kişi sayısı verilerini paylaşıyor. 2022 kasım ayında yasal takibe düşen kredi kartı borçluları 2 milyon 14 bin kişiyken 2023 aralık ayında 2.1 milyon kişiye çıkan yasal takipteki borçlu sayısı 2024 eylül ayı için 2 milyon 74 bin kişi oldu.
Takipteki Borç Miktarı 5 Katına Çıktı
Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurulu (BDDK) verilerine göre aynı süre zarfında takipteki ihtiyaç kredileri 11.6 milyar TL’den 48.3 milyar TL’ye, ödenmediği için takipteki kredi kartları borçları ise 6.7 milyar TL’den 46.1 milyar TL’ye yükseldi.
Kredi kartı borçlarına 2019’da ortalama uygulanan azami akdi faiz yüzde 1.96; gecikme faizi ise yüzde 2.,4’tü. Artış eğilimi ile 2024’e gelindiğinde ortalama azami akdi faiz oranı yüzde 4’e; gecikme faizi ise 4.7 ye yükseldi.
İhtiyaç Kredilerinin Oranı Arttı
2024 yılında ilk üç ayda kullandırılan kredilerin yüzde 91’ini ihtiyaç kredileri oluşturuyordu. Nisan-haziran aylarında kullanılan kredilerin yine yüzde 91’ini ihtiyaç kredileri oluştururken 2023 yılının nisan-haziran ayları arasında kullanılan ihtiyaç kredilerinin tüm kredilere oranı yüzde 72 idi.
2023 yılında kullanılan kredilerde en çok tercih edilen vade yüzde 42 ile 3-12 ay arasıydı. 2024 nisan-haziran ayları arasında bu oran yüzde 79’a yükseldi. TBB’nin paylaştığı ihtiyaç kredisi verileri dayanıklı tüketim malları, mesleki amaç, eğitim, tatil, gıda, giyim vb. için kullanılan kredileri içeriyor.
2019 yılı için kredili mevduat hesapları üzerinden açılan ihtiyaç kredileri de dahil ortalama ihtiyaç kredisi faizleri yüzde 24.9 seviyesindeydi. 2024 yılında ortalama faizler ise yüzde 72.65 seviyesinde.
Nakit Avans Sayısı Arttı
TBB’nin açıkladığı dijital internet-mobil bankacılık istatistiklerine göre ise kredi kartları üzerinden yapılan nakit ve taksitli nakit avans harcamalarında 2024 yılında ocak-eylül ayları arasında 691 bin adet çekim yapıldı. İnternet bankacılığı üzerinden son 9 ayda en az 4 milyar TL hacminde nakit ve taksitli nakit avans çekildi.
Gazetemize konuşan işçiler nakit avans, ihtiyaç kredisi, kredi kartlarıyla yine kredi kartı borcu ödeme gibi yöntemlerle ay sonunu getirdiklerini özellikle son bir yıldır artan borçları nedeniyle ücretlerinin önemli bir bölümünü faiz ödemelerine harcadıklarını belirtiyor.
‘Avans Olmadan Ay Sonu Gelmiyor’
19 bin TL kredi kartı borcu olduğunu ve taksitlerini ailesinin destekleriyle ödeyebildiğini anlatan asgari ücretli bir genç de “Neye harcadım diye bakıyorum, lüks veya gereksiz 1 lira yok. Yemek yol bir de kıyafet masrafı. Asgari ücret bu ihtiyaçlarımı karşılamayınca borca girdim işte. Her ay asgari borç kadar ödeyebiliyoruz. Öyle olunca da neredeyse iki katını geri ödemiş olacağım. Üç ay ödeyemedim. Hemen arayıp ‘Kredi verelim, yapılandıralım’ diyorlar” diyerek borç artışının bankaların da işine geldiğini anlatıyor.
Okulların açılmasıyla 2 çocuğunun okul harcamaları için 50 bin TL kredi çektiğini belirten bir havalimanı depo işçisi kendisi ve eşinin 20-25 bin TL aralığında ücret aldıklarını belirtiyor: “Kira, mutfak, yol masraflarından sonra elde bir şey kalmıyor. Kitap, dershane okul aidatı derken 50 bin TL’yi geçiyor. 3 yıl vade yaptırdık, aylık ödemesi 3 bin 200 TL yaklaşık. 3 yılın sonunda 150 bin TL’den fazla ödeme yapacağız. Aslında 2 yıl için çekmiştik. 2 ay ödeyemedik. Yapılandırmak için aradılar. Takibe düşmesin diye kabul ettik.” İşçi neredeyse çevresindeki tüm işçilerin benzer durumda olduğunu da söylüyor.
İstanbul Tersanesinden bir savunma sanayii işçisi ise ay sonunu avans çekmeden getiremediğini ifade ediyor. Ücretinin 35 bin TL civarında olduğunu söyleyen işçi “15 bin TL kira veriyoruz. Ay sonuna kadar ihtiyaçlar, mutfak masrafları yol parası derken her ay gelecek ayın maaşından avans çekmem gerekiyor. Avans çektiğim için hem gelecek ay daha azıyla idare etmem gerekiyor hem de arada geçen süre için faiz ödemem gerekiyor” diyor.
Kaynak: Evrensel
