‘’Beni öldürmeyen acı, güçlendirir.’’
(Nietzsche)
Merhaba sevgili okur. Nasılsın? En son ne zaman üzüldün? Belki de tam da şu an üzgünsündür. Bilemiyorum fakat bilinen şu ki kadın, erkek, zengin, yoksul her insan mutlaka hayatının bazı dönemlerinde üzücü olaylar yaşar. Henüz ‘’üzülmeme kalkanı’’ diye bir şey icat edilmediği gibi üzüntü de başımızdan kovmamız gereken kötü bir duygu değildir. Üzüntü, doğal ve sağlıklı bir duygu olmakla birlikte bu duyguyu doğru şekilde yaşamadığımızda sorun yaşayabiliyoruz.
‘’Doğru üzülmek de neyin nesi?’’ dediğini duyar gibiyim. Evet, bu haftaki konumuz deyim yerindeyse, üzülmeyi öğrenmek.
Dediğim gibi acı veren, ruhumuzu yaralayan olayları tamamen engellemek mümkün değil. Bununla yaşamayı öğrenmemiz gerek. Tozpembe bir dünya, inandırıcı olmayan bir ütopyadan ibaret maalesef…
Geriye dönüp baktığında ‘’Vay be, neler yaşamışım?’’ diyor musun? Şimdi nasıl hissediyorsun? Olayın ilk zamanlarına göre daha mı iyisin yoksa ilk günkü kadar kötü müsün? Geçmişte yaşadığımız üzücü olayları zamanla atlatıyoruz. İsviçreli bir psikiyatrist olan Kübler Ross’a göre üzüntünün / yas sürecinin beş evresi, beş durağı var. Bu duraklardan sağlıklı bir şekilde geçtiğimizde artık yaşadığımız acıyı kabullenmiş ve durulmuş olabiliyoruz. Herkesin bu duraklardan geçme süresi farklıdır. Kimileri birkaç gün içinde bir olayın etkisinden sıyrılabilirken kimileri aynı olayı birkaç ayda ancak sindirebiliyor. Bu süre, kişinin ruhsal durumuna, geçmiş yaşantılarına, aile ilişkilerine, koruyucu ve risk faktörlerine göre değişebiliyor.
Bu beş durağın beşinden de geçtiğimizde acı yok mu olur? Elbette hayır, bu acıyı hiç yaşamamış gibi olmayacağız. Acılar, ruhumuzda irili ufaklı izler bırakır ama biz bu sürecin sonunda bu izleri kabul etmiş ve onlarla barışmış olacağız. Şimdi gel, birlikte bu haftaki konumuza yakından bakalım.
Kübler Ross Modeli
Bu model beş temel evreden oluşsa da pek bilinmeyen ara evreleri de vardır. Tüm evrelere bir göz attıktan sonra beş temel evreyi bir örnek olay üzerinden kısaca açıklayacağım.
Kayıp/Acı – Şok ve İnkâr – Duyguların Patlak Vermesi – Öfke – Hastalık –Panik – Suçluluk – Depresyon ve Yalnızlık – Yeniden Başlamada Zorluklar – Umut – gerçekçi Doğrulama – Yeni Güçler/ İyileşme
Örnek Olay ve Beş Evre
Zorlayıcı olaylar değişse de beş evrenin sıralaması pek değişmez. Zaman zaman evreler arası dalgalanmalar, geri dönüşler veya evrelerin bazılarını hızla atlatmalar olsa da genellikle sıralama aynıdır. Örnek olayımız şöyle olsun: Volkan ve Nehir üç yıldır mutlu bir ilişkiye sahip olan çifttirler. Birlikte iyi kötü çok deneyimler yaşamış, birbirleri için vazgeçilmez olmuşlar. Fakat son birkaç haftadır Volkan, Nehir’de bir farklılık sezmektedir. Nehir’in eskiye göre soğuk, ilgisiz ve gergin olduğunu gözlemliyor ve bunu her sorduğunda ‘’Bir sorun yok.’’ Cevabını alıyor. Yine bir gün kafede birlikte otururlarken Nehir telefonunu masada bırakıp tuvalete gidiyor. Normalde telefon karıştırmak gibi bir huyu olmayan Volkan, Nehir’in son günlerdeki davranışlarına anlam veremediğinden telefonunu kurcalıyor ve aralarındaki her şeyi bitirecek o mesajlaşmalara şahit oluyor. Nehir, Kaya ismindeki biriyle birkaç haftadır romantik bir ilişki yaşıyormuş. Volkan, ne yapacağını şaşırır. Nehir masaya döndüğünde şiddetli bir tartışmanın sonuncunda ilişkilerine son vererek ayrılırlar.
- Reddetme Evresi
Bu dönemde kişi başına gelenlerin gerçek olmadığına inanmak ister. Zorlayıcı / acı durumu kabul etmekten korkar. Olayda bir yanlışlık olduğunu düşünmeye çalışır.
Volkan evine gelir. Gece vakti saatlerce uyumaya çalışsa da başaramaz. Bin bir düşünceye dalar. Belki de telefondaki mesajları yanlış anladığını düşünür. Nehir, birazdan arayacaktır ve özür dileyip olayın yanlış anlaşılma olduğunu açıklayacaktır. Volkan aldatılmayı hak edecek bir şey yapmadığına inanır. Ve böyle bir olayın başına gelmemesi gerektiğini kendi içinde savunur. İlişkinin tamamen bitmediğine inanır fakat mesajlarına günlerce yanıt alamayınca olayın gerçekliğini tüm ciddiyetiyle kavramaya başlar.
- Öfke Evresi
Bu dönemde kişi başına gelen olayın gerçek olduğunu kabul etse de başına gelmesini adil bulmaz. Ve bu durumu sorgular.
Volkan, aldatıldığı gerçeği karşısında çok öfkelidir. Böyle şeyler neden onun başına gelir ki? Hayatındaki düzen tamamen alt üst olmuştur. Kaderine, çevresine, yaşadıklarına isyan eder. Eline geçirdiği eşyaları kırmaya başlar.
- Pazarlık Evresi
Bu dönemde yaşanılan acının gerçekliği tamamen kabul edilmiştir fakat acının ağırlığına dayanamadığı için kişi acıyla pazarlık yapmaya başlar. ‘’Olsun, böyle olması daha iyi.’’ Şeklinde cümleler kurar.
Volkan bir süredir üzgün bir durumdadır. Fakat kendi içindeki ve arkadaşlarıyla konuşmalarında şunları söylemektedir.
- İyi oldu, evlenmiş olsam ne yapardım?
- Hem ben onu o kadar da sevmiyordum.
- Öğrenmeseydim belki yıllarca aldatacaktı.
- Zaten ailem onu istemiyordu.
- Konuşmayı bile bilmeyen biriydi.
- Beni çok sıkıyordu.
- Her işte bir hayır vardır.
- Ben de Sevda’ya açılırım. Ne zamandır benimle ilgileniyordu.
- Depresyon Evresi
Bu dönemde kişi, artık pazarlıkların içini rahatlatmadığını fark eder. Acı gerçeği tüm sertliğiyle ve olduğu gibi kabul eder. Yoğun bir hüzün ve çöküş yaşar.
Volkan kendini rahatlamak için sarıldığı bahanelerde umduğunu bulamaz. Nehir basbayağı onu aldatmış ve harika giden üç yıllık ilişkisiyle birlikte kendisini de mahvetmiştir. Aldatılmanın verdiği gurur kırıklığı, yalnızlık ve güvensizlik içinde uzun bir süre üzgün yaşar. Duygularıyla yüzleşir ve onları sonuna kadar maskelemden yaşar.
- Kabullenme Evresi
Kişi bu dönemde acısını reddetmenin veya pazarlık yapmasının bir anlamı olmadığını tamamen anlamıştır. Bundan sonra hayatına nasıl devam edeceğini düşünür ve adımlarını ona göre atar.
Volkan artık acısından kaçmamaktadır. Yaşadıklarını anlamlandırmış durumda ve hayata tekrar atılmaya hazırdır. İçinde bir burukluk zaman zaman baş gösterse de, Nehir’i hatırlatan yerlerde daha da hüzünlense de yaşamaya devam etmektedir. Başka kadınlarla tanışıyor, arkadaşlarıyla görüşüyor ve iş yerinde verimli bir şekilde çalışmaya uğraşıyor. Hayatı normalleşmeye başlamıştır.
Final
Evet sevgili okur, işte acı böyle yaşanır ve acı böyle durulur. Sen de örnek olay yerine daha önce yaşadığın veya şu an yaşamakta olduğun acı dolu bir olayı yerleştirebilir kendi durumunu gözlemleyebilirsin. Sonraki hafta yeni bir konuyla görüşene kadar lütfen kendine iyi davran.
